Bệnh đốm trắng (Trùng quả dưa)

Bệnh đốm trắng do ký sinh trùng đơn bào Ichthyophthirius multifiliis gây ra.  Ký sinh trùng này có hình tròn nên còn gọi là trùng quả dưa, với nhân của ký sinh có hình móng ngựa. Hầu hết những người nuôi cá koi đều gặp phải bệnh này và rất dễ đối phó nếu được phát hiện sớm, nhiễm kí sinh thường liên quan đến căng thẳng; ký sinh trùng thường tấn công khi hệ thống miễn dịch bị ức chế. Bệnh đốm trắng thường xảy ra vào mùa đông xuân, nhiệt độ thấp. Trùng quả dưa chưa trưởng thành đào hang bên dưới lớp biểu bì của koi, tiêu thụ các mảnh vụn tế bào mà nó tạo ra. Trùng quả dưa chưa trưởng thành vẫn còn trong da, nơi nó tiếp tục ăn và phát triển đến 1mm (0,04in) hoặc hơn. Chính vì kích thước của trùng quả dưa khá lớn, có thể nhìn thấy bằng mắt thường, nên nếu cá Koi bị nhiễm nhiều sẽ rất dễ dàng nhận thấy khi trên cơ thể có rất nhiều các đốm trắn nhỏ li ti. Khi trùng quả dưa đã hấp thụ đủ lipid và protein, nó sẽ giải phóng các protein gây rối loạn da, cho phép trùng quả dưa thoát ra ngoài.

Xem clip bệnh phẩm trùng quả dưa: 

Trùng quả dưa sinh sản bằng cách phân chia, và trong nang này có hàng trăm trùng quả dưa mới được tạo ra. Ở giai đoạn đầu này, chúng có khả năng lây nhiễm cao. Những con trùng quả dưa mới hoặc “bầy đàn” này sau đó rời khỏi u nang và bơi tự do khi chúng cố gắng tìm một vật chủ mới để lây nhiễm. Nếu không tìm thấy vật chủ trong vòng 48 giờ ở 20 ° C (68 ° F), chúng sẽ chết. Nếu một vật chủ mới được tìm thấy, trùng quả dưa sẽ gây nhiễm trùng thêm, hoặc tái nhiễm bằng cách phá vỡ lớp trên cùng của da. Chúng sẽ ở tại chỗ trong tối đa 20 ngày (có thể hơn), trước khi chu kỳ bắt đầu lại. Vòng đời này được điều chỉnh bởi nhiệt độ - quá trình hoàn chỉnh diễn ra lâu hơn ở nhiệt độ thấp hơn và trong những tháng mùa đông, nhưng trùng quả dưa có thể trở thành không hoạt động trong thời gian dài, có thể là nhiều năm. Ngược lại, ở nhiệt độ cao hơn, toàn bộ vòng đời được tăng tốc - nó có thể diễn ra trong ít nhất bảy ngày ở nhiệt độ 21 °C (70°F).

Nhận biết trùng quả dưa

Biểu hiện bên ngoài của Koi bị bệnh trùng quả dưa

Các giai đoạn đầu của bệnh đốm trắng có thể không tạo ra bất kỳ dấu hiệu bên ngoài nào ngoài những thay đổi trong hành vi của koi. Bạn có thể nhận thấy rằng cá bắt đầu kẹp vây, đỏ mình, lờ đờ và thỉnh thoảng cọ vào đáy và thành ao. Nếu bạn nhận thấy những triệu chứng này, có thể kiểm tra bằng cách soi kí sinh trùng bằng kính hiển vi để chẩn đoán chính xác. Trong các giai đoạn sau của bệnh đốm trắng, một vài đốm trắng có thể xuất hiện trên cá koi và theo thời gian, số lượng đốm trắng này tăng lên đến mức trông như thể muối đã được rắc lên cơ thể cá koi. Khi có nhiều đốm xuất hiện hơn, koi có thể bắt đầu mất cảm giác thèm ăn và cọ xát mạnh vào các đồ vật trong ao để giảm bớt sự kích thích do ký sinh trùng gây ra. Chúng cũng có thể bắt đầu lơ lửng trong nước và dành nhiều thời gian hơn ở gần các khu vực có lượng oxy cao hơn, chẳng hạn như ở chỗ sủi khí hoặc thác nước. Ở giai đoạn nặng của bệnh, toàn bộ cơ thể của cá koi có thể có màu hơi trắng vì nó tiết ra một lượng lớn chất nhờn để cố gắng giảm bớt kích ứng. Cường độ nhiễm có thể tăng lên, gây ra nhiều tổn thương thực thể xuất hiện và nhiễm trùng do vi khuẩn và nấm thứ cấp có thể xảy ra. Ở giai đoạn phát triển này, các ký sinh trùng trưởng thành bắt đầu rời khỏi koi để sinh sản và các khu vực mà trùng quả dưa từng cư ngụ sẽ lộ ra trên cơ thể, là mục tiêu lây nhiễm thứ cấp. Nếu bệnh đã đến giai đoạn này, có thể bạn sẽ không chỉ đối phó với bệnh đốm trắng, vì các ký sinh trùng và mầm bệnh khác sẽ lợi dụng tình hình và bắt đầu lây nhiễm cho cá koi. Đôi khi những bệnh nhiễm trùng thứ cấp này giết chết koi, nếu không có phương pháp điều trị thích hợp.

Koilover kiểm tra ký sinh trùng trên da cá tại nhà khách hàng

Phòng ngừa

Việc quản lý nước và nuôi cá tốt sẽ giúp hạn chế tối đa sự xuất hiện của bệnh này. Bệnh đốm trắng cũng được kích hoạt bởi sự thay đổi nhiệt độ nước và là một vấn đề phổ biến sau khi cá koi mới được thêm vào hồ, vì nhiệt độ nước thường khác nhau và chúng sẽ bị căng thẳng khi vận chuyển. Sự thay đổi nhiệt độ nước là nguyên nhân chính dẫn đến sự xuất hiện của trùng quả dưa, vì vậy việc lắp đặt hệ thống sưởi ấm cho hồ của bạn sẽ giúp duy trì nhiệt độ nước ổn định. Trùng quả dưa cũng có thể được đưa vào hồ cùng thực vật hoặc thức ăn tưới sống, vì vậy hãy luôn khử trùng chúng trước khi cho chúng vào hồ. Điều này có thể được thực hiện bằng cách nhúng rễ cây và ngâm thức ăn sống trong bồn nước thuốc tím 0,8g mỗi 4,5 lít (1 gallon) trong năm phút. Tuy nhiên, điều này có thể gây bất lợi cho một số loài thực vật thủy sinh, vì vậy tốt hơn là bạn nên tránh thêm thực vật và thức ăn sống nếu có thể.

Xử lý

Khi trùng quả dưa đã đến giai đoạn trưởng thành mà nó có thể nhìn thấy được, việc điều trị tương đối khó khăn khi cá trùng nằm trên lớp da cá. Vì vậy, việc điều trị hiệu quả nhất là khi chúng ở trong giai đoạn bơi lội tự do. Có rất nhiều loại thuốc bán sẵn được bào chế để điều trị bệnh đốm trắng và chúng có thể được sử dụng với kết quả tốt. Có một loại thuốc đem lại hiệu quả cao với trùng quả dưa đó là xanh malachite, có thể kết hợp với formol sẽ đem lại hiệu quả tốt hơn. Liều dùng sẽ theo khuyến cáo của người bán thuốc. Trước đây, người ta khuyến cáo rằng tăng nhiệt độ lên 28 ° C (82 ° F) sẽ diệt trừ được trùng quả dưa. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy rằng nhiệt độ này sẽ không tiêu diệt được ký sinh trùng. Hãy nhớ rằng nhiễm trùng do vi khuẩn và nấm thứ phát có thể đã xảy ra và những bệnh này sẽ cần được điều trị tại chỗ bằng thuốc diệt nấm, diệt khuẩn và keo ong. Cá koi đã bị nhiễm trùng quả dưa có khả năng miễn dịch với việc tái nhiễm trong khoảng hai năm.